مروری بر کاربرد فن‌آوری RNAi در نماتدشناسی گیاهی

نماتدها از نظر اقتصادی یکی از مهم‏ترین گروه‏های عوامل بیماری‏زای گیاهی هستند. استفاده از گیاهان مقاوم یا غیرمیزبان، به‏ کارگیری نماتدکش‏ ها و در سال‏های گذشته، استفاده از موجودات میکروبی و عوامل کنترل زیستی، روش‏های اصلی برای مدیریت نماتدها هستند. بهره‏ گیری از مواد دورکننده نماتد، مهارکننده‏ های پروتئیناز، Cry پروتئین‏های باکتری Bacillus thuringiensis، ژن‏های مقاومت، RNAi و امثال آن، از مهم‏ترین روش‏های جدید در مدیریت نماتدها به­ شمار می‏روند. استفاده از مقاومت برخاسته از گیاه میزبان علیه نماتدها، به ­علت تعداد کم گیاهانی که حامل ژن مقاومت شناخته شده هستند، محدودیت‏هایی دارد. در میان سایر روش‏های کنترل نماتدها، خاموشی RNA یک روش نوین برای کنترل نماتدهای انگل گیاهی است. RNAi یک سازوکار سلولی است که طی آن مولکول‏های RNA دو رشته ‏ای (dsRNA) یک خاموشی پس از رونویسی را در ژن‏هایی با توالی‏های مشابه سبب می‏شوند. در نماتدهای انگل گیاهی RNAi در ابتدا معمولا با شناورسازی نماتدها در dsRNAها یا siRNAهای مربوط به ژن‏های هدف نماتدها قابل انجام است. سه گروه اصلی از ژن‏های هدف برای خاموشی، ژن‏های خانه‏ دار، ژن‏های پارازیتیسم و ژن‏های مهم برای نشو و نمای نماتدها هستند. ترکیب فن‏آوری RNAi و ایجاد گیاهان تراریخته مقاوم به نماتدها با روش‏های موجود و مرسوم کنترل نماتدها از جمله کنترل شیمیایی، می‏تواند زمینه‏ ساز کنترل پایدار و موثر این نماتدهای انگل گیاهی مهم در آینده باشد.